Ευχαριστώ πολύ το fractalart.gr και την Πωλίνα Γουρδέα γι αυτή την συνέντευξη. Ευχαριστήθηκα πραγματικά την συνομιλία μας.
http://fractalart.gr/xenia-kakaki/
Μία νέα και αξιόλογη φωνή κάνει την εμφάνισή της στα γράμματα. Η Ξένια Κακάκη είναι ποιήτρια και μεταφράστρια. Η καινούρια της ποιητική συλλογή τιτλοφορείται Όταν το σύμπαν διαστέλλεται (εκδόσεις Little Tree) και αναφέρεται στο σύμπαν ως χώρο παραχωρημένο που ανοίγει τα όρια του ώστε να χωρέσει μέσα του το ουσιώδες. Επίσης, η ίδια υπογράφει μια εξαιρετική μετάφραση του βιβλίου Ήλιος ο Δήμιος μιας Πράσινης Σκέψης του Νάνου Βαλαωρίτη (εκδόσεις Γαβριηλίδης). Συναντηθήκαμε και μιλήσαμε για την ποίηση, την εποχή και τη γραφή σε μια συζήτηση σ’ αυτόν το χωροχρόνο που βρεθήκαμε μαζί τυχαία.
Αστρικό μου παιδί,
Πιες από το γάλα που σου δίνω
Και φώναζέ με Αμάλθεια
Δεν με πειράζει
Αρκεί να μεγαλώσουμε μαζί
Με σεβασμό και αγάπη
Σ’ αυτόν το χωροχρόνο
Που βρεθήκαμε μαζί
Τυχαία.
(Ξένια Κακάκη, ΑΣΤΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝέΣ, σελ. 15)
-Πώς ξεκίνησε για σένα η περιπέτεια της γραφής;
Θ’ ανατρέξουμε στα παιδικά μου χρόνια με την τήρηση ενός ημερολογίου από το δημοτικό έως την πρώτη λυκείου. Σταδιακά συνεχίστηκε κατά το λύκειο, ενώ στα μεταλυκειακά χρόνια άρχισα να γράφω μικρά ποιήματα. Η πρώτη μου ποιητική συλλογή έχει μικρά ποιήματα αρκετά παλιά.
-Έχεις εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές. Σε τι κοινό απευθύνεσαι;
Στην αρχή έλεγα ότι γράφω για μένα. Η πρώτη μου ποιητική συλλογή (Μικροποιημάτων Παζλ, Εκδόσεις Γαβριηλίδης) έχει κάποια ποιήματα που είναι, αν θες, πιο προσωπικά. Αλλά γρήγορα διαπίστωσα ότι το προσωπικό μπορεί και να μην ενδιαφέρει τον αναγνώστη. Μ’ ενδιαφέρει να γράφω κείμενα που αγγίζουν το μυαλό και την καρδιά του άλλου. Επίσης, μ’ ενδιαφέρει να γράφω ποιήματα που αφορούν το κοινωνικό σύνολο. Για παράδειγμα στη δεύτερη ποιητική συλλογή μου έχω ένα ποίημα που λέγεται Μαύρη Τρύπα. Με την πρώτη ανάγνωση δεν φαίνεται ότι απευθύνεται σ’ ένα κοινωνικό φαινόμενο. Όμως μ’ αυτό το ποίημα έχω προσπαθήσει να εκφράσω ότι σ’ αυτή την κοινωνία που ζούμε όσο είσαι ασταθής και αβαρής λόγω έλλειψης γνώσης – αυτογνωσίας, παιδείας τόσο αυτή η μαύρη τρύπα, που μπορεί να είναι ο διπλανός σου ή καμιά φορά και ο ίδιος ο εαυτός σου, θα σε καταπίνει. Γράφοντας ποιήματα «προσωπικά» εκτός του ότι δεν αφορούν κανέναν, δεν θα μπορούσαν ποτέ να μείνουν στον χρόνο. Είναι ανεπίκαιρα. Εμένα μ’ ενδιαφέρει το εδώ και το τώρα για τον Άνθρωπο.
-Ο τίτλος της 2ης ποιητικής συλλογής σου είναι Όταν το σύμπαν διαστέλλεται (εκδόσεις little tree). Τι σημαίνει αυτό για σένα;
Πρώτα απ’ όλα να ξεκαθαρίσω ότι το σύνολο των ποιημάτων του βιβλίου έχουν ως θέμα τους το σύμπαν με την ευρύτερη έννοια της αστρονομίας. Το ομώνυμο ποίημα που έδωσε και τον τίτλο στο βιβλίο εκφράζει και αυτό που είπαμε προηγουμένως, δηλαδή αγκαλιάζει τον Άνθρωπο στην ολότητά του. Και καθώς διαστέλλεται χωράει μέσα του όλες τις εποχές και την ανθρώπινη ύπαρξη.
-Ποιους ποιητές διαβάζεις και γιατί;
Μ’ αρέσουν οι υπερρεαλιστές γιατί έχουν μια εικόνα της πραγματικότητας λογικά αλλοιωμένη ή αντεστραμμένη. Δηλαδή σπάνε τις νόρμες της πραγματικότητας και μιλούν με την πιο ωμή και άγρια αλήθεια. Μέσα σ’ αυτούς που διαβάζω είναι ο Μπρετόν, ο Αρτώ, ο Ελυάρ και από Έλληνες ο Εμπειρίκος, ο Εγγονόπουλος, ο Βαλαωρίτης, ο Σαχτούρης. Επίσης, πρόσφατα ανακάλυψα τα ποιήματα του Πικάσο και μ’ άρεσαν πολύ.
-Είσαι μεταφράστρια και μιλάς τρεις ξένες γλώσσες. Το πρώτο λογοτεχνικό έργο που μετέφρασες είναι ο Ήλιος ο Δήμιος μιας Πράσινης Σκέψης (εκδόσεις Γαβριηλίδης) του Νάνου Βαλαωρίτη. Πώς είναι η συνομιλία μ’ ένα τέτοιο πνευματικό μέγεθος;
Δύσκολη, γιατί τα μεγέθη δεν είναι εύκολη υπόθεση. Επιπλέον έχουμε να κάνουμε μ’ ένα τέρας (με την καλή έννοια) της λογοτεχνίας. Εκ των πραγμάτων είναι πολύ δύσκολο να καταφέρεις να τρυπώσεις σ’ ένα τέτοιο μυαλό. Έχει φυσικά πολύ ενδιαφέρον να μεταφράζεις κάτι δύσκολο γιατί σε κάνει και σένα καλύτερο μεταφραστή και αναγνώστη. Το αποτέλεσμα όμως νομίζω ότι σε ανταμείβει, ευτυχώς τουλάχιστον, ηθικά.
-Διαβάζεις ποιητές της γενιάς σου; Με ποιο κριτήριο τους επιλέγεις;
Βέβαια διαβάζω. Μ’ αρέσει να παρακολουθώ τις νέες φωνές και τα τεκταινόμενα. Η αλήθεια όμως είναι ότι λόγω της ταχύτητας με την οποία εμφανίζονται οι νέοι ποιητές είναι αδύνατον να τα παρακολουθήσω όλα. Έχω ξεχωρίσει κάποιους όπως ο Θεοχάρης Παπαδόπουλος, η Κατερίνα Αυγέρη, η Λένα Καλλέργη και ο Θωμάς Τσαλαπάτης. Το κριτήριο είναι πάντα τα κείμενα να αποπνέουν αλήθεια χωρίς επιτήδευση στο λόγο.
-Η διαδικασία της γραφής είναι μια εξελικτική πορεία στη λευκή κόλλα. Σε τι αποσκοπείς κάθε φορά που γράφεις ένα ποίημα;
Επειδή δεν με νοιάζει το Εγώ μου μόνο, μ’ ενδιαφέρει το ποίημα να μιλά στον άλλο. Οι σημαντικοί ποιητές όπως ο Τάσος Λειβαδίτης το κάνουν αυτό. Δηλαδή τα ποιήματά του, ενώ είναι χωρισμένα σε περιόδους, καταφέρνουν και αφορούν τον άνθρωπο ειδικά και γενικά. Θα ήθελα πολύ να μου συμβεί κι εμένα κάτι τέτοιο στη γραφή.
-Πώς θα χαρακτήριζες τα ποιήματά σου και τη γλώσσα που χρησιμοποιείς;
Δεν το ‘χα σκεφτεί ποτέ. Ίσως τα πρώτα μου ποιήματα να είναι εξομολογητικά με έντονο το μυθικό στοιχείο. Τα άλλα ποιήματά μου έχουν μεταφορική χροιά. Τα συγκεκριμένα της δεύτερης ποιητικής συλλογής στέκονται και επιστημονικά αφού για κάποια απ’ αυτά έκανα επιστημονική έρευνα. Σε καμιά περίπτωση, βέβαια, δεν διατείνομαι ότι έχω γράψει ένα «επιστημονικό» βιβλίο. Για να είμαι απολύτως ακριβής, θα ‘λεγα ότι καταπιάνομαι με ένα επιστημονικό θέμα, το Σύμπαν και ό,τι εμπεριέχεται σε αυτό, με διάθεση ποιητική. Για παράδειγμα το ποίημα 29 Μαΐου 1919 αναφέρεται στη θεωρία της σχετικότητας και στο πείραμα που έγινε για ν’ αποδειχτεί. Όπως λέω εκεί: Συσσωρευμένη ενέργεια ανθρώπων θεωριών και πειραμάτων.
-Πώς βλέπεις την εποχή μας και τη στάση των πνευματικών ανθρώπων σήμερα;
Βλέπω περιορισμένη τη στάση των πνευματικών ανθρώπων απέναντι σ’ αυτό που ζούμε. Εξού και η εποχή μένει στάσιμη, δηλαδή κρίσιμη. Οι αντιδράσεις είναι εκ του καναπέως ενώ θα πρέπει να διαμαρτυρηθούμε όλοι και να βγούμε στους δρόμους όπως έκαναν, για παράδειγμα, οι Ισπανοί. Αυτοί τουλάχιστον πέτυχαν κάτι σε τοπικό -έστω- επίπεδο. Απέτρεψαν κάποιοι άνθρωποι να εκδιωχθούν με εξώσεις απ’ τα σπίτια τους επειδή είχαν απλήρωτα ενοίκια την στιγμή που δεν είχαν καν να φάνε! Στην Ελλάδα όμως, οι περισσότεροι άνθρωποι φαίνεται να έχουν υποστεί έναν πνευματικό ευνουχισμό και κάποια στιγμή θα πρέπει κάπως ν’ αντιδράσουμε. Και για να πάμε στα βιβλία, θα ήθελα πολύ τα βιβλία που αγοράζονται από τα βιβλιοπωλεία να διαβάζονται κιόλας, ίσως τότε κάτι πιο ουσιαστικό να επιτευχθεί στον κόσμο μας.
-Η λογοτεχνία σήμερα θεωρείς ότι είναι ανάλογη της εποχής και των ανθρώπων της;
Γενικά πιστεύω ότι κάθε φορά έχουμε αυτό που μας αξίζει. Δηλαδή ως προς την ελληνική πραγματικότητα έχουμε μια πληθώρα λογοτεχνών αξιόλογων και μη, ακριβώς όπως είμαστε κι εμείς ως λαός. Για την παγκόσμια λογοτεχνία όμως, επειδή η κλίμακα είναι μεγαλύτερη κατ’ αναλογία και τα μεγέθη. Πάντα και παντού μπορεί να συναντήσεις καλά πράγματα για να διαβάσεις, όπως και το αντίθετο.
-Πόσο σημαντική θεωρείς ότι είναι η επαφή με το παιδί μέσα μας στον χώρο της γραφής;
Μιλώντας για τη συγγραφή, αν θέλουμε να είμαστε αληθινοί ως προς τον εαυτό μας και τους άλλους θα πρέπει ν’ αφήσουμε το παιδί μέσα μας να εκφράζεται κάθε φορά που θα το ‘χει ανάγκη. Γενικότερα όμως, αν θέλουμε να διατηρηθούμε νέοι θα πρέπει να συνομιλούμε περισσότερο μ’ αυτό το παιδί.
-Θα μας αποκαλύψεις τον μεγαλύτερο φόβο σου;
Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι η αρρώστια. Πρώτα των αγαπημένων μου και μετά η δική μου.
